Mondkapjesplicht schept gevaarlijk precedent

Het lijkt erop dat we bezig zijn collectieve zelfmoord te plegen als gevolg van een collectieve massahysterie. Door onze obsessie met één gezondheidsrisico, en onze overgave aan de staat als onze grote beschermer, wordt ons persoonlijke en sociale leven ontwricht, schrijft Karel Beckman, initiatiefnemer van Ademvrij.NU.

Er zijn nogal wat mensen die het asociaal vinden als je zonder mondkapje de deur uitgaat. Die ook van mening zijn dat de overheid mondkapjes moet verplichten op allerlei plaatsen, zelfs buiten.

Zij voeren aan dat je een ander niet aan het risico mag blootstellen om besmet te worden met het coronavirus. Zij vinden het ook vanzelfsprekend dat hun visie met de harde hand van de staat mag worden afgedwongen. Als het aan het kabinet ligt, zal de mondkapjesplicht per 1 december officieel van kracht worden in Nederland.

Ik wil het met u hebben over de implicaties van dit standpunt, als symbool van het hele coronabeleid. Ik wil u proberen te laten zien dat het geen moreel of sociaal standpunt is – maar, integendeel, dat het gebaseerd is op een idee dat onze samenleving dreigt te vernietigen, als we ons er niet tegen teweer stellen.

De voorstanders van een mondkapjesplicht maken geen onderscheid tussen mensen die geen symptomen vertonen van coronabesmetting en mensen die dat wel doen. Zij vinden dat ook perfect gezonde mensen, waarvan het niet erg aannemelijk is dat ze een besmettingsgevaar vormen, een mondkapje op moeten. Zelfs negatief geteste mensen of mensen die al corona hebben gehad, en dus ook hoogstwaarschijnlijk geen risico vormen voor een ander, ontkomen niet aan de mondkapjesdwang. Zelfs schoolkinderen niet.

De voorstanders van de mondkapjesplicht maken ook geen onderscheid tussen situaties waarin mensen verkeren. Als je iemand passeert buiten of in de supermarkt is de kans bijzonder klein dat je die persoon besmet. Je moet echt wel een flink potje in iemands gezicht hoesten om dat te doen. Toch moet je een mondkapje op, hoe onwaarschijnlijk het ook is dat je iemand besmet. Ze negeren verder dat er heel veel wetenschappelijk bewijs is dat mondkapjes in de praktijk niet of nauwelijks werken, en zelfs averechts kunnen werken, en dat de meeste mensen snel herstellen als ze corona krijgen en daarbij ook immuniteit opbouwen die tot voordeel kan strekken aan anderen.

Een mondkapjesplicht is dus gebaseerd op het mogelijk reduceren van het volstrekt theoretische gegeven dat ieder willekeurig individu in principe een bron van besmetting zou kunnen zijn, die uiteindelijk via een keten van andere besmettingen, schade zou kunnen toebrengen aan kwetsbare individuen die zichzelf ook (al of met niet vrijwillig gedragen mondkapjes) zouden kunnen beschermen tegen dit risico als ze dat zouden willen.

Met andere woorden, zoals sommige voorstanders van de mondkapjesplicht toegeven, het is gebaseerd op niet veel meer dan: “Baat het niet, dan schaadt het niet.” “Alle beetjes helpen.”

Autorijden

Wat zijn de implicaties van deze argumentatie? Als het afwenden van een dergelijk risico voldoende rechtvaardiging is voor een dwangmaatregel als het dragen van een mondkapje, dan zijn er talloze andere maatregelen die we zouden moeten nemen. Griep doodt ook jaarlijks vele duizenden mensen – in 2018 waren er 9400 extra griepdoden in Nederland, nog altijd meer dan het aantal “coronadoden” op dit moment. Aangezien griep het hele jaar kan toeslaan, houdt dit in, als we consequent zijn, dat we de rest van ons leven een mondkapje op moeten, in “publieke binnenruimtes”, het OV, op school – in veel landen zelfs buiten op straat. Baat het niet, dan schaadt het niet. Alle beetjes helpen.

Ook alle andere “coronamaatregelen” die er nu zijn, zouden permanent moeten worden. Afstand houden zal voor altijd het devies moeten zijn. Baat het niet dan schaadt het niet. De horeca kan niet meer open. Het valt nooit uit te sluiten dat diezelfde jongere die met een mondkapje rondloopt op school, ’s avonds op een feest of op een festival een virus oploopt dat bij een kwetsbare oudere terecht zal komen via een keten van besmettingen. Einde van alle feesten. Alle beetjes helpen.

Daar kan het niet bij blijven. Wie met een auto de weg op gaat, kan een ander aanrijden. Dat gebeurt vaak genoeg. Als we mensen willen beschermen tegen elk theoretisch risico dat ze lopen, moeten we het autorijden verbieden. Hetzelfde geldt voor vliegen, fietsen, motorrijden. Het gebruik van aardgas zal ook moeten worden verboden. En dat van kaarsen. Lucifers. Sigaretten roken. Een brand kan immers zo ontstaan en onschuldige slachtoffers eisen. Seks is ook een gevaar. Seksueel overdraagbare aandoeningen kunnen zomaar tot ziekte en dood leiden.

Het moge duidelijk zijn: een samenleving die haar burgers voor elk mogelijk risico wil beschermen, moet dwangmaatregelen uitvaardigen voor elke mogelijke eventualiteit. Het resultaat is een totalitaire samenleving. Niet langer is het uitgangspunt dat mensen het recht hebben om over hun eigen leven en lichaam te beschikken, hun eigen keuzes te maken over hoe ze willen leven, met wie ze willen omgaan – het uitgangspunt is nu dat ieder mens in principe een gevaar is voor anderen, een gevaar dat door de staat op alle mogelijke manieren mag worden bestreden.

Ironie

Nu is het niet onredelijk als een samenleving bepaald gedrag verbiedt dat daadwerkelijk en direct gevaar oplevert voor anderen. Dronken autorijden bijvoorbeeld. Of risicovolle bedrijfsactiviteiten uitoefenen zonder deugdelijke veiligheidsmaatregelen. Ook als je van iemand kunt aantonen dat hij besmet is met een dodelijk virus, is het niet onredelijk om zo’n persoon in quarantaine te plaatsen tot hij van het virus af is.

Maar dwangmaatregelen opleggen aan een hele bevolking, zonder dat van mensen is aangetoond dat ze een direct gevaar zijn voor anderen, is een vorm van totalitarisme. Als dat is toegestaan, is er geen vrijheid meer mogelijk, geen zelfbeschikkingsrecht, geen vrij contact tussen mensen. Dat is wat er op dit moment aan de hand is. Het is moeilijk voor te stellen na alle aandacht voor het coronagevaar, maar het risico om te sterven aan corona is niet groter dan het risico om dood te gaan aan een auto-ongeluk in het dagelijkse woon-werkverkeer. Vanwege dit risico hebben wij onze maatschappij op slot gezet en normaal sociaal verkeer onmogelijk gemaakt.

De overheid heeft maatregelen getroffen die het hart uit de samenleving rukken, de sociale verbanden tussen mensen ontwrichten, bedrijven kapot maken. De mondkapjesplicht creëert angst en wantrouwen tussen mensen. Het belemmert letterlijk een vrije ademhaling en de vrije uitwisseling van gevoelens en gedachten.

De effecten zijn verwoestend, de kosten van de coronamaatregelen vele malen groter dan de baten. Ze bedreigen het voortbestaan van onze samenleving. Er is een stijging van zelfmoorden, depressies, huiselijk geweld, alcoholisme, drugsverslaving, werkloosheid en armoede; een afbraak van solidariteit, vertrouwen, liefde, vriendschap, blijdschap, onbevangenheid, lichamelijk contact. Terwijl alles wordt opgeofferd om coronadoden te voorkomen – dat wil zeggen, een beperkt aantal levensjaren te redden van mensen die meestal al de gemiddelde leeftijdsverwachting hebben bereikt – brengen we de geestelijke en lichamelijke gezondheid van miljoenen andere mensen, die nu te laat of onvoldoende zorg krijgen, onherstelbare schade toe.

In ontwikkelingslanden, waarvan toch altijd is gezegd dat we daar solidair mee moeten zijn, is de schade als gevolg van onze lockdowns nog veel groter. Honderden miljoenen mensen zullen tot armoede en honger vervallen door het coronabeleid, zo hebben instanties als Unicef, de Wereldbank en het Wereldvoedselprogramma van de VN, laten weten.

Het lijkt erop of we, als gevolg van collectieve massahysterie, bezig zijn collectieve zelfmoord te plegen – economisch, sociaal, psychologisch, maatschappelijk. We hebben van onze maatschappij, zoals theatermaker Ab Gietelink heeft opgemerkt, één groot ziekenhuis gemaakt. Een tempel met een doodscultus waarin nog maar één ding telt: het aantal coronaslachtoffers. Al het andere is daaraan ondergeschikt gemaakt.

We dreigen onze beschaving op te offeren op het altaar van corona. Er rust een grote verantwoordelijkheid op onze leiders om verdere rampspoed te voorkomen – hun maatregelen in te trekken, hun bemoeienissen te beëindigen, en het weer aan mensen zelf over te laten hoe zij hun leven willen inrichten, inclusief hoe ze willen omgaan met gezondheidsrisico’s. Als ze dat niet doen, moeten wij het van ze eisen.

Voetnoot

Voor wie zich afvraagt, hoe moet het dan wel: lees de Great Barrington Declaration, een initiatief van hoogleraren van Oxford, Harvard en Stanford, die oproepen tot een einde aan de lockdowns. Lees de brandbrief van Nederlandse artsen en het manifest De Omgekeerde Lockdown van Vlaamse hoogleraren en artsen met een soortgelijke oproep. U vindt ze in dit artikel bij elkaar.

Dit is een persoonlijke visie van Karel Beckman, initiatiefnemer van de website Ademvrij.NU, Nationaal Comité tegen Verplichte Mondkapjes. Reacties zijn welkom. Zie ook zijn eerdere artikel: “Je doet het voor een ander – hoe moreel is de mondkapjesplicht?”