Laten we weer voluit leven. Zonder angst voor de ander
Huisarts Els van Veen maakt zich grote zorgen over wat het massale gebruik van mondkapjes met ons doet. “Het is alsof wij er continu op een onbewust niveau aan herinnerd worden dat ‘de ander’ een mogelijk gevaar kan betekenen.” Ze pleit voor een leven zonder angst.
Er is al veel geschreven over de medisch-technische effecten van mondkapjes. Maar nog weinig over de effecten op de menselijke communicatie. Daarover gaat deze blog-post.
Zoals we allemaal weten was er begin 2020 veel te doen om de mondkapjes. Toen er nog schaarste was, gingen ze met voorrang naar de medewerkers op de Intensive Cares. Als huisarts gebruikte ik ze toen voor het ‘luchtwegspreekuur’, een speciaal spreekuur waar mensen met klachten van hoesten en/of verhoging naar toe werden gestuurd. Zij mochten geen begeleider mee naar binnen nemen.
Mijn eerste patiënte daar, die met mondkapje binnen kwam – ik was zelf gehuld in het bekende astronautenpak – schoof me een briefje toe. ‘Ik ben doof, ik kan wel liplezen, het nummer van mijn tolk is 06-…’
Het was maart 2020, ik dacht nog dat het coronavirus (heel erg) gevaarlijk was, maar ik werd door deze vrouw meteen bewust hoe erg het mondkapje mij belemmert in het afnemen van een goede anamnese (het gesprek tussen arts en patiënt om de klachten goed uit te vragen).
Als ik het gezicht niet goed kan zien, en de patiënt kan het gezicht van de dokter niet goed zien, kun je elkaar minder goed verstaan, maar je ziet ook niet goed hoe de ander zich voelt. Je ziet een glimlach niet, of een trillende lip, het bijten op een lip, enzovoort.
Vanaf 1 december 2020, toen voor mijn gevoel de pandemie voorbij was, werd als mosterd na de maaltijd het mondkapje overal verplicht gesteld. Op scholen, in winkels, overal. Ik vond dat heel naar.
Tot die tijd had ik ze zonder problemen niet gedragen in de winkels, nu ontstonden er vervelende discussies over. Mensen oordeelden over elkaar, terwijl ik beroepsmatig weet dat ruim 1 miljoen mensen benauwd worden door een mondkapje. Om nog maar te zwijgen van de mensen die in paniek raken van een kapje om allerlei redenen.
Ook huisartsen gingen vanaf 1 december massaal kapjes dragen in hun praktijken. Zelfs tijdens het spreekuur deed mijn eigen huisarts zijn kapje niet af. Ik voelde me ongemakkelijk, ik kon niet zien wat mijn klacht met hem deed. Ik had niet het gevoel dat ik echt contact met hem kon maken.
Ik maak mij zorgen over het massale gebruik van mondkapjes. En niet in het minst omdat ze negatief uitwerken op de gewone, alledaagse, non-verbale communicatie tussen mensen. Een glimlach in de supermarkt bijvoorbeeld.
De kapjes geven mij een gevoel van onveiligheid. Het is alsof wij er continu op een onbewust niveau aan herinnerd worden dat ‘de ander’ een mogelijk gevaar kan betekenen.
Vooral voor kinderen vind ik dit verschrikkelijk. Wat doet het met onze jeugd dat zij op school een mondkapje op moeten? Dat leraren bang voor hen zijn ‘omdat ze het virus kunnen overdragen’?
Al vroeg in mijn leven heb ik besloten dat ik mijn leven niet door angst wil laten leiden. Mijn moeder kreeg kanker toen ik 12 jaar oud was. Mijn zusje overleed plotseling toen zij 20 jaar was. Wij hebben het niet voor het zeggen hoe lang wij leven.
Ik geloof dat het belangrijker is hoe wij leven in de tijd die ons gegeven is. Ik wil graag lachen en huilen met mijn geliefden, ook als zij ‘niet tot mijn huishouden behoren’. Ik heb mijn vader het hele afgelopen jaar gewoon ontmoet en geknuffeld. Hij is weduwnaar. Had ik naar de regering geluisterd, dan hadden wij een kostbaar jaar van ons leven gemist in het meest essentiële wat mensen elkaar kunnen geven; liefdevolle nabijheid.
Ik bedoel te zeggen dat ons leven niet maakbaar is. Dat wij virussen niet ‘onder controle’ kunnen krijgen. Ik wil niet continu gecontroleerd worden of ik mij wel aan maatregelen houd zodat ‘we met z’n allen nooit meer ziek kunnen worden’. Afgezien van het feit dat dat niet kán, denk ik dat wij op deze manier niet echt kunnen leven. Voluit leven. Zonder angst voor de ander.
Els van Veen is huisarts. In 2020 legde zij een getuigenverklaring af over haar ervaring met Covid-19 bij de buitenparlementaire onderzoekscommissie 2020. www.bpoc2020.nl Zij is verder aangesloten bij het Artsencollectief: artsencollectief.nl Els is sinds april 2021 actief op twitter onder de naam @veen_els. Deze blog-post is op persoonlijke titel geschreven.
